Idealen, afwijkingen en begeleiders

Paul Verhaeghe is hoogleraar klinische psychologie en psychoanalyse aan de Universiteit van Gent. Hij publiceert over de invloed van maatschappelijke veranderingen op psychologische en psychiatrische problemen. Dit artikel verkent zijn perspectief op fouten, falen en fiasco’s; het kwam tot stand door het lezen van zijn boeken en een persoonlijk gesprek. Elke maatschappij stelt een bepaald ideaal: een ideaal mens, een ideale man, een ideale vrouw. Daar moet je aan beantwoorden; als je ervan afwijkt, faal je. Dat is altijd al zo geweest, maar er is een verschil tussen ons tijdkader en het voorgaande. Onze maatschappij heeft een eng economisch beeld als ideaalbeeld: zichtbaar succes, een professionele carrière. Dat is een belangrijk verschil, want de emotie van afwijking is nu geen schuld meer tegenover een hogere macht, maar schaamte.